Η ζήλια μεταξύ αδελφιών: Αυτά που πρέπει να ξέρετε

Ο ερχομός ενός νέου παιδιού, κάνει πολύ συχνά τους γονείς να ανησυχούν για προβλήματα ζήλιας που πιθανόν να προκύψουν μεταξύ ενός μεγαλύτερου και του νέου παιδιού.

Πράγματι η ζήλια μεταξύ αδελφιών δεν είναι σπάνια. Το μεγαλύτερο παιδί νιώθει ότι κάτι χάνει με τον ερχομό του αδελφιού του. Εκεί που απολάμβανε πολλά πράγματα μόνο του, την προσοχή των γονιών του, τώρα πρέπει να τα μοιράζεται με το αδελφάκι του. Η ζήλια μεταξύ αδελφιών παρατηρείται συχνότερα όταν η διαφορά ηλικίας μεταξύ των παιδιών δεν είναι μεγάλη ή ακόμα όταν είναι του ίδιου φύλου. Στην περίπτωση διδύμων το φαινόμενο αυτό είναι ακόμη πιο έντονο. Ο ρόλος των γονιών είναι καθοριστικός στη δημιουργία της ζήλιας μεταξύ των παιδιών. Οι συγκρίσεις που κάνουν μεταξύ των παιδιών τους συμβάλλουν στην ανάπτυξη ζήλιας, αντιπαλότητας και συναγωνισμού. Στις περιπτώσεις που το ένα παιδί καταφέρνει να ξεπερνά το άλλο στις επιδόσεις του, μπορούν να δημιουργηθούν αισθήματα χαμηλής αυτοεκτίμησης ακόμη και κατάθλιψης που συνοδεύονται από ζήλια. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ένα παιδί μπορεί να εγκαταλείψει κάποια δραστηριότητα έστω και εάν είναι πολύ καλό σε αυτή, διότι δεν θέλει να φαίνεται κατώτερο από το αδέλφι του που μπορεί να έχει καλύτερες επιδόσεις στο συγκεκριμένο τομέα. Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που επηρεάζουν τη ζήλια μεταξύ αδελφιών. Τα ατομικά χαρακτηριστικά των παιδιών, η λειτουργικότητα της οικογένειας, τα παραδείγματα που βλέπουν τα παιδιά σε ταινίες στην τηλεόραση ή αλλού συμβάλλουν στην δημιουργία καταστάσεων ζήλιας. 

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για να αποτρέψουν την δημιουργία ζήλιας μεταξύ των παιδιών τους;Σε οικογένειες που οι γονείς βρίσκουν συμβιβαστικές, παραγωγικές λύσεις που χαρακτηρίζονται από εκτίμηση προς το άτομο και χωρίς επιθετικότητα στα καθημερινά προβλήματα, οι πιθανότητες να αναπτυχθεί ζήλια είναι μικρές.
Επίσης το ίδιο συμβαίνει σε οικογένειες που κάνουν δραστηριότητες ψυχαγωγικές ή άλλες που όλοι απολαμβάνουν μαζί. Η ηλικία των παιδιών παίζει ένα σημαντικό ρόλο. Ανάλογα με το επίπεδο αντίληψης τους οι γονείς μπορούν να μιλούν στο παιδί τους για τη γέννηση και τον ερχομό του αδελφιού τους. Έτσι νιώθουν ότι συμμετέχουν στο σημαντικό νέο γεγονός για την οικογένεια που θα αλλάξει την κατάσταση όπως την γνωρίζουν. Με το να συμμετέχουν στις προετοιμασίες για το νέο παιδί, για την κούνια και τα ρούχα του, λαμβάνοντας μέρος στις συζητήσεις για το τι θα κάνει η οικογένεια όταν θα έλθει το αδελφάκι, τα κάνει να μη νιώθουν ότι παραμερίζονται ή ότι χάνουν κάτι. Επίσης εάν η ηλικία του ή των μεγαλύτερων παιδιών το επιτρέπει, είναι καλό για αυτά εάν μπορούν να συμμετέχουν στην επιλογή του ονόματος για το αδελφάκι τους. Οι γονείς μπορούν να συζητούν με τα μεγαλύτερα αδέλφια τρόπους με τους οποίους μπορούν αυτά να βοηθούν στην οικογένεια όταν θα γεννηθεί το νέο παιδί. Στις περιπτώσεις αυτές είναι χρήσιμο όλοι μαζί να βλέπουν τις φωτογραφίες των μεγαλύτερων παιδιών όταν γεννήθηκαν και οι γονείς να διηγούνται αυτά που έκαναν όταν γεννήθηκαν τα πρώτα παιδιά. 

Οι κινήσεις αυτές βοηθούν τα παιδιά στο να νιώσουν ότι η σημασία και το ενδιαφέρον που δίνονται προς τα αυτά δεν μειώνεται και τουναντίον το κάθε παιδί παίρνει όλη την αγάπη των γονιών του. Στις περιπτώσεις που το μεγαλύτερο παιδί είναι ακόμη σε παιδικό κρεβατάκι, εάν είναι δυνατό να του δοθεί ένα κανονικό κρεβάτι, συμβάλλει στο να το κάνει να νιώθει χαρά και να συνδέει με θετικά γεγονότα τη γέννηση του αδελφιού του. Οι γονείς δεν πρέπει να απογοητεύονται εάν βλέπουν αρχικά ότι ένα μεγαλύτερο παιδί δεν δείχνει μεγάλη αγάπη στο μικρότερο του αδελφάκι. Η αγάπη αυτή μεγαλώνει σταδιακά.

Οι γονείς θα πρέπει να δείξουν στο μεγαλύτερο παιδί πως πρέπει να συμπεριφέρεται σε ένα μικρότερο τους αδελφάκι και το τι είναι επιτρεπτό και το τι όχι. Επίσης η επιβράβευση του μεγαλύτερου παιδιού για καλά πράγματα που έχει κάνει, ιδιαίτερα σε σχέση με το μικρό αδελφάκι του, δείχνει στο παιδί ότι το να είναι το μεγαλύτερο έχει πλεονεκτήματα.

Κάποτε ένα παιδί μπορεί να παρουσιάσει κάποια υποχώρηση στην συμπεριφορά του όταν γεννηθεί ένα νέο παιδί. Επιστρέφει πίσω σε συμπεριφορές που είχε όταν ήταν σε πιο μικρή ηλικία. Οι γονείς πρέπει να αποδέχονται τα φαινόμενα αυτά, που συνήθως είναι παροδικά και να δίνουν τη σημασία που ζητούν τα παιδιά αυτά. Το γεγονός αυτό τους προσφέρει τη σιγουριά που χρειάζονται και την προσοχή που ζητούν και το πρόβλημα υποχωρεί. Σχεδόν όλα τα αδέλφια, αγόρια και κορίτσια, θα έχουν την εμπειρία κάποιου βαθμού ζήλιας. Υπάρχουν περιπτώσεις που η ζήλια θα χειροτερεύει και πιθανόν να γίνει μια αντιπαλότητα. Πολύ σπάνια μπορεί η κατάσταση να εκφυλιστεί και να εμφανιστούν φαινόμενα βίας και κακοποίησης του ενός από τον άλλο. Συνήθως αυτός που κακοποιεί είναι ο μεγαλύτερος στην ηλικία ή και αυτός που είναι δυνατότερος. Στις περιπτώσεις αυτές χρειάζεται βοήθεια από ειδικούς ψυχολόγους ή και ψυχίατρους. Η οικογένεια θα πρέπει να ζητήσει επαγγελματική βοήθεια και μάλιστα σε μερικές περιπτώσεις το πρόβλημα πιθανόν να χρειάζεται επείγουσα αντιμετώπιση. Συμπερασματικά θα τονίσουμε το γεγονός ότι η ζήλια μεταξύ αδελφιών είναι σύνηθες φαινόμενο. Ο ρόλος των γονιών είναι καθοριστικός στη γένεση αλλά και στην αντιμετώπιση του προβλήματος.

Στις οικογένειες που υπάρχουν ισότιμη αντιμετώπιση των παιδιών, ισοζυγισμένες αποφάσεις που χαρακτηρίζονται από συμβιβασμό όταν δημιουργούνται διαφορές και που υπάρχει σεβασμός και εκτίμηση στην προσωπικότητα και ιδιαιτερότητες του κάθε μέλους της οικογένειας, οι πιθανότητες για σοβαρά προβλήματα λόγω ζήλιας ελαχιστοποιούνται.